Milli İstihbarat Akademisi (MIA), ABD başkanlık seçim süreci ve sonuçlarını, Trump’ın 2. başkanlık devrinde dış siyaset önceliklerinin Rusya, Çin ve Orta Doğu ile bağlarda yaratabileceği stratejik değişiklikler ve Türkiye ile bağlarında yaşanabilecek gelişmeler açısından tahlil etti. Tahlilde, “Trump’ın birçok alanda olduğu üzere dış siyaset alanında da telaffuzlarını keskin ve köşeli biçimde söz eden bir başkan olması, Türkiye- ABD ilgilerinde kimi vakit olumlu kimi vakit da olumsuz tesirler doğurabilir. Bu öngörülemezliğin, Trump’ın hangi grupla çalışacağıyla yakından ilgili olduğunun altını çizmek gerekmektedir” denilerek, Trump’ın yakın çalışma grubu, ulusal güvenlik takımında ve özellikle Dışişleri Bakanı olarak belirleyeceği ismin ikili bağların seyri açısından kıymeti vurgulandı.
Çalışmada bu çerçevede, Trump’ın birinci başkanlık periyodunda Ulusal Güvenlik Konseyi’nde özel kalem olarak misyon yapan Kellogg ve Fred Fleitz, daha evvel ulusal güvenlik danışmanlığını yapan ve yeniden dış siyaset grubunda olmasının beklendiği söz edilen Robert O’Brien, yeniden yeni periyotta tesirli olması beklenen eski Dışişleri Bakan Yardımcısı Elbridge A. Colby ve ABD basınına yansıyan kulislerde Hazine Bakanlığı için adı geçen Robert Lighthizer’ın isimlerine dikkat çekildi.
Pozitif gündem olabilir
Yeni devrin dinamiklerinin Türkiye açısından hem risk hem de fırsatlar içerdiği tespitine yer verilen çalışmada, bu risk ve fırsatlar özetle şöyle sıralandı:
F-35 Programı: Türkiye’nin F-35 programından çıkarılmasının akabinde ABD’nin uygulamaya koyduğu savunma endüstrisi kısıtlamalarının hafifletilmesi, Trump idaresi ile ikili alakalarda kıymetli bir olumlu gündem unsuru olabilir. Ortak üretim ve teknoloji paylaşımı üzere bahisler, savunma iş birliğinin yine kıymetlendirilmesine imkan sağlayabilir.
PKK/YPG Takviyesi: Türkiye ile gerginlik yaratmaya devam edebilir. Fakat Trump’ın denizaşırı askerî varlıkları azaltma eğilimi, PYD’ye sağlanan takviyenin sonlandırılması potansiyelini taşımaktadır. Türkiye, terörle uğraşta ABD ile iş birliği yollarını aramaya devam edebilir.
Enerji İş Birliği: Türkiye’nin güç merkezi olma vizyonu, ABD’nin güç siyasetleriyle uyumlu hâle getirilebilir. TürkAkımı ve LNG projeleri üzerinden geliştirilebilecek iş birliği, ekonomik bağlantıların derinleşmesini sağlayabilir. Rusya’nın güç piyasalarındaki aktifliğinin sonlandırılması, Türkiye’nin bölgedeki rolünü güçlendirebilir.
Bölgesel Çatışmalar: Trump idaresinin Ukrayna savaşını sona erdirme eforları, Türkiye için orta buluculuk ve bölgesel güvenlik inisiyatifleri açısından fırsatlar sunmaktadır. Karadeniz ve Doğu Akdeniz’de istikrarın sağlanması, Türkiye’nin diplomatik aktifliğini artırabilir.
Kurumsal Zayıflık: Önder odaklı siyasetlerin dış siyaset süreçlerinde öngörülemezliği artırabilir, bu Türkiye-ABD ilgilerinde kriz idaresini zorlaştırabilir. Kurumsal işleyişin zayıflama ihtimali dikkate alınmalıdır.
NATO: Türkiye’nin NATO’ya sağladığı katkılar, ikili bağlantılarda stratejik avantaj yaratabilir.
Orta Doğu ve İran Siyaseti: İran’a yönelik azamî baskı stratejisi, bölgesel çatışmaları tetikleme potansiyeline sahiptir. İran’ın sonlandırılması süreci, Türkiye için stratejik fırsatlar yaratabileceği üzere PKK/PYD’nin hareket alanını genişletme riskini de barındırmaktadır.
Doğu Akdeniz ve Kıbrıs: ABD’nin Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ne takviyesini sürdürmesi, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki çıkarlarını direkt etkileyebilir. Türkiye’nin, Mısır ve Yunanistan ile olağanlaşma sürecini derinleştirerek GKRY tersi istikrar stratejileri geliştirmesi kıymet taşımaktadır.