İstanbul’un en eski ve ağır yerleşim alanlarından olan Fatih’te birçok bina üzerindeki kaçak yapılar dikkat çekiyor. Hastane girişine çok yakın bir noktada bulunan ve üst üste inşa edilmiş iki başka yapı izlenimi veren kaçak katlar ise görenleri şaşırtıyor. Bölge esnafı ve Fatih Belediyesi’nden edinilen bilgiye nazaran; 25-30 yaşlarında olan binaya çıkılan kaçak katlar, yapı kayıt dokümanı alabiliyor lakin uzmanlar bu yapıların binanın taşıyıcılığına ziyan vererek yıkım riskini artırdığına dikkat çekiyor.
‘RİSK DEVAM EDİYOR’
Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısım Lider Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Akca, “Genelde insanların sokaklarda gördüğü kaçak kat çıkmış yapılardan, bunlar dış kaplamasından kendini gösteriyor, muhakkak ediyor, beşerler çekiniyor. Son periyotta, 2018’de çıkan imar barışında birçok yapı kayıt evrakı aldı. Doğal yapı kayıt dokümanı almış olması demek, bunların risk durumunun olmadığı manasına gelmiyor. Risk durumları devam ediyor ve buradaki risk aslında şunlardan kaynaklanıyor; bu katlar çıkılırken birinci başta binaya aşikâr bir yük oluşturuyor. Bu da 200 metrekarelik bir bina için, 50 tondan aşağı değildir ek kat başına, önemli bir rakam” dedi.
‘STANDARTLARA UYMAMANIN SORUMLUSU ALIŞILMIŞ Kİ VATANDAŞTIR’
Akca, “Bunun haricinde bu katlara doğal içerden çıkılırken bazen binanın kendi merdivenleri değil de döşemeler kesilerek, daire içlerinden merdiven kısımları yapılıyor. Bu da olağan ki taşıyıcı elemanların, kirişlerin tahminen, döşemenin kesilerek binaya ziyan vermesine sebep oluyor. O kirişleri daha da yumuşatıyor, taşıma kapasitesini azaltıyor. Bunlar alışılmış ki risk. Bu risklere bu kanun diyor ki; bunların sorumlusu büsbütün vatandaştır. Evet yapı kayıt evrakı verdik lakin olabilecek ıstırapların sorumlusu, standartlara uymamanın sorumlusu doğal ki vatandaştır diyor. Bununla ilgili sorunları biz son zelzelede oluşan hasarlarla bize gelen uzman evraklarında görüyoruz. Orada da kolon kesmelerle ilgili durumlar görüyoruz, standarda uygun olmayan davranışlar, kat çıkmalar görüyoruz. Bunlar yapı kayıt evrakı almış bile olsa, sorumluk sahibi olarak evraklara işleniyor. Bu süreçleri yapanlar, kaçak kat çıkanlar yahut yapısal elemanlara ziyan verenler sorumlu durumda olarak dava belgelerinde yer alıyor” sözlerini kullandı.
‘KOMŞU BİNADAN MÜTEVELLİT ZİYAN GÖREN BİNALARI BİZ SARSINTI BÖLGESİNDE GÖRDÜK’
Riskin komşu binalar için de var olduğuna dikkat çeken Akca, “Bunlar esasen pek mühendislik hizmeti alınarak yapılmıyor. Vatandaşın kendi bulduğu ustalarla yaptığı kısımlar oluyor ve bunlar daha ciddiyetsiz daha dikkat edilmeden yapılıyor. Bundan sebep bir yük var, statik yapıyı kuvvetlendirmiyor. Bilakis keserek, parçalayarak ziyan da vermiş oluyor. Münasebetiyle riski büyütüyor. Muhtemel zelzele durumunda bunların riski, olağan projesine nazaran yapılmış bir binaya nazaran doğal ki daha fazla. Sadece kaçak bina özelinde de değil, sizin bitişiğinizde diyelim kaçak kat yapılmış bir bina var ki; İstanbul bitişik nizam aslında biliyorsunuz, birçok yer sıkışık. Kaçak katlı bina yıkıldığı vakit, o yıkıldığında gelen yapısal modüller sizin binanıza da vurduğu vakit, sizin binanızın hiç cürmü yokken tahminen zelzelede ayakta bile kalabilecekken, birkaç kolonu hasar görünce o da yıkılabiliyor. Yahut bina oburunun üzerine yıkılıyor üzere, komşu binadan mütevellit ziyan gören binaları biz zelzele bölgesinde gördük. Zati vatandaş da bunu o bölgedeki görsellere bakarsa görür. Birbirinin üzerine yatmış binaların bir başkasına çarpıp devrilmiş binaları. Yanınızdaki binada dert varsa ve siz bunu biliyorsanız, vaktinde vatandaş bunları ihbar etti mi bilmiyorum fakat yapı kayıt dokümanı almadan bunlar yapılsaydı, gerekli düzenlemeler yapılsaydı komşu da riskini azaltmış olacaktı” halinde konuştu.
‘GÖRÜNTÜ OLARAK DA ZATİ YAKIŞIKSIZ DURUYOR’
Binanın imgesinin uygun olmadığını belirten etraf sakini İnci Çetinbaş, “Benim oturduğum binada bu türlü bir şey yapıldığını görürsem, hissedersem, ben direkt yetkililere şikâyet ederim. Zira gereksiz bence. Bir kez riskli, hiç gerek yok. Ben kendi çocuğumu düşündüğümde direkt şikayet ederim. Hakikaten çok inançsız ve tehlikeli hissettiriyor. Benim çocuğum var, ben çocuğumun oturduğu dairede inançta olmasını isterim. Şayet inançsız hissettiriyorsa şikayet ederim. Manzara olarak da kentin yapısını bozuyor. Berbat, berbat duruyor yani. Risk esasen çok büyük, ön planda tutulması gerekiyor. Fakat imaj olarak da esasen yakışıksız duruyor” diye konuştu.
‘HEPSİ 40-50 YILIN ÜSTÜNDE OLAN BİNALAR’
Uzun yıllardır bölgede esnaflık yapan Cemal Sunay ise, “Ben burada 30 yıldır esnafım, emlakçılık yapıyorum. Hepsi 40-50 yılın üstünde olan binalar. Ben şu geride oturuyorum 30 yıldır buradayım, benim yanımdaki otelin binası da mesela çatlamış. O bina aslında çok eski bir bina, onu da biliyorum. İçine zati girdiğiniz vakit harabe olduğunu anlarsınız, eski bina olduğunu anlarsınız zaten” dedi.