61 yıl boyunca kanlı Baas rejiminin sert uygulamaları ile boğuşan Suriyeliler ortasında bir ikaz kuşaktan nesile aktarıldı
“Duvarların kulakları vardır…”
‘HERKES MUHBİR OLABİLİR, AİLENİZE BİLE GÜVENEMİYORSUNUZ’
Suriye halkı oturdukları kafelerde, bindikleri taksilerde hatta kendi konutlarının oturma odalarında bile Beşşar Esad’ın kapalı polisi tarafından duyulabilecekleri dehşetiyle özgürce konuşamıyordu. Rejim hakimiyetini sürdürmek için o kadar büyük kaygı tohumları ekti ki bu tohumlar sivil hayatın her alanına yayıldı. Paklık emekçileri, seyyar satıcılar, iş arkadaşları, herkes muhbir olabilirdi…
ABD’li Washington Post gazetesine konuşan 26 yaşındaki Ayman Rifai bunu şu sözlerle özetliyor:
“Ülkedeki dehşet o denli bir düzeye ulaştı ki bazen ailenize bile güvenemeyeceğinizi hissediyorsunuz”
SURİYE HALKI DEVAYI BİLİNMEYEN BİR KOD GELİŞTİRMEKTE BULDU
Washington Post gazetesinde yer alan habere nazaran, bu gözetleme ortamı Suriye halkının her şeyi üstü kapalı konuşabilecekleri ‘gizli bir kod’ geliştirmesine neden oldu.
“The Home that Was Our Country” kitabının muharriri Alia Malek Suriye halkının şifreli bir lisana sahip olmak zorunda olduğunu zira ülkede tabir özgürlüğü olmadığını belirterek “Nerede olursanız olun, kimin sizi dinlediğini asla bilemezdiniz” diyor ve rejimi “Yokluklarında bile varlardı” diye tanımlıyor.
MUHBİR DEĞİL “EL YAZISI GÜZELMİŞ”
Esad destekçilerinin misillemesinden korktuğu için isminin yalnızca birinci ismiyle açıklanmasına müsaade veren 49 yaşındaki Meysun WP’ye yaptığı açıklamada “Rejim hakkında hiçbir şey konuşamazsınız. Şayet bir şeyden şikayet etmek istersek parmağımızla bir hareket yapar ve tavana işaret ederek hükümeti kastettiğimizi anlatırdık” ifadelerini kullandı.
Suriyeliler yakınlarındaki birinden şüphelendiklerinde “Bu kişinin el yazısı güzel” derlermiş, bu da “Bu kişi muhbir” manasına geliyor.
Meysun Suriye dışında öteki ülkelerde bile kendini inançta hissetmediğini belirterek etrafındaki bireylerin el yazısının hoş olup olmadığını merak ettiğini hatırlıyor.
DOLAR YERİNE YEŞİL, NANE YA DA MAYDANOZ
Suriyelilerin gazeteye verdikleri demeçlere nazaran, HTŞ önderliğindeki muhalif kümeler Esad rejimini devirdikten sonra bile bu dehşet tam manası ile geçmedi. Beşerler fısıldayarak konuşmaya devam ediyorlardı.
Şam’da büyüyen ve Dubai’de yaşayan 60 yaşındaki Thabet Birro, internette Esad rejimi ile ilgili paylaştığı yazılarda yıllarca kendi ismini kullanmaktan korktuğunu belirterek “Artık gerçek ismimi kullanabiliyorum, korkacak bir şey kalmadı” dedi ve Suriye’de yaşadığı yıllarda halka açık yerlerde ‘dolar’ sözünün bile kullanılamadığını anlattı;
“İnsanlar ondan ‘yeşil’ diye bahsediyordu. Yetkililer bunu fark edince, ‘maydanoz’ ya da ‘nane’ üzere öteki yeşil tabirlerle değiştirdiler.”
HAPSE GİRMEK: HALASININ KONUTUNA GİTMEK
Tutuklanma korkusu Suriyeliler için Beşşar Esad’dan evvel babası Hafız Esad devrinde başlamıştı. Washington Post’a nazaran Suriyeliler mahpusa girmeyi ‘halasının meskenine gitmek’ olarak kodluyordu.
Suriye İnsan Hakları Ağı’na nazaran 2011’den bu yana 110.000’den fazla tutuklu ortadan kayboldu. 15,000’den fazlası ise Esad rejiminin acımasız azapları nedeniyle hayatını kaybetti.
‘SORGUYA GEL’ YERİNE ‘GEL ÇAY İÇELİM’
Üstelik kodlanmış lisan yalnızca sivillerle hudutlu değildi. Esad rejimi de kendi uğursuz sözlüğünü kullanıyordu.
Gazeteye nazaran Suriye zımnî polisi bir kişiyi sorgulamak ya da cezalandırmak üzere çağırmak istediğinde onu “bir fincan çay içmeye” davet ediyordu.
45 yaşındaki Abdul Alwareth Lahham, Ocak 2012’de iki gün boyunca gözaltında tutulmuştu. Gardiyanların kendini saatlerce kırbaç ve metal çubuklarla dövdüğünü anlatan Suriyeli bu sözleri doğrularken durum daha ağırda bunun ‘bir fincan kahve’ ile değiştiğini söyledi.