Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, Heyet Tahrir Şam (HTŞ) öncülüğündeki kümelerin ilerleyişi sürerken vazifeden ayrılarak ülkeyi terk etti. Muhalif kümeler, 8 Aralık sabahı başşehir Şam’ın denetimini ele geçirirken, tıpkı günün akşamı Esad’ın sığınma aldığı Rusya’da olduğu bildirildi. Pekala, Esad’ın Suriye’deki son saatleri hakkında ne biliniyor?
Reuters haber ajansının 14 kaynağa dayandırdığı haberine nazaran, Beşar Esad, ülkeden kaçmadan evvel neredeyse hiç kimseye Suriye’den ayrılacağını söylemedi. Yardımcıları, yetkililer, hatta yakınları ve akrabaları dahi planından haberdar değildi. Habere nazaran, Esad, 8 Aralık Pazar günü Rusya’nın başşehri Moskova’ya gitmeden evvel yaklaşık 30 ordu ve güvenlik yetkilisi ile Savunma Bakanlığı’nda bir toplantı yaptı, Rusya’nın askeri yardımının yolda olduğunu söyledi ve alandaki askerlerden dayanmalarını istedi.
“BASIN DANIŞMANINI ÇAĞIRDI, DANIŞMAN KONUTTA KİMSEYİ BULAMADI”
Esad’a yakın bir yetkilinin verdiği bilgiye nazaran, eski lider, perşembe günü devlet başkanlığı özel kalem müdürüne işini bitirdikten sonra meskene gideceğini söyledi. Lakin bunun yerine havalimanına gitti. Yetkili, Esad’ın basın danışmanı Buthaina Shaaban’ı konuşma yazmak için konutuna çağırdığını lakin Shaaban’ın konuta gittiğinde kimseyi bulamadığını aktardı.
Reuters, şu anda Moskova’da olduğu düşünülen Esad’a ulaşamadığını, Esad’ın yakın etrafından yetkililerin de ortalarında olduğu 14 kaynaktan büyük bir kısmının ise kimliklerinin paylaşılmasını istemediğini bildirdi.
“KARDEŞİNİN DE ‘ÇIKIŞ PLANINDAN’ HABERİ YOKMUŞ”
Kaynaklardan üçünün verdiği bilgiye nazaran, Beşar Esad, Suriye’den ayrılarak Rusya’ya gideceğini tıpkı vakitte kumandan olan küçük kardeşi Maher Esad’a da söylemedi. Kaynaklardan biri ise Maher’in evvel Irak’a, akabinde Rusya’ya bir helikopter uçurduğunu kaydetti. Teze nazaran, Esad, anne tarafından kuzenleri Ehab ve Eyad Makhlouf’u da Şam’ın düştüğü saatlerde ardında bıraktı. İki isim, karayoluyla Lübnan’a gitmeye çalışsa da muhalif kümeler iki kuzeni pusuya düşürdü. Buna nazaran, Ehad vurularak öldürülürken, Eyad yaralandı. Ehad’ın mevti resmi olarak doğrulanmadı; Reuters da bu bilgiyi bağımsız kaynaklardan teyit edemediğini bildirdi. Esad’ın kendisi ise 8 Aralık’ta uçakla Şam’dan kaçtı.
Buna nazaran, Esad, evvel Rusya’nın Suriye’nin Lazkiye kentindeki Hmeimim hava üssüne gitti, oradan da Moskova’ya uçtu. Dört kaynak, Esad’ın eşi Esma Esad ile üç çocuklarının halihazırda onu Moskova’da beklediklerini söyledi.
“ESAD, ASLINDA BAE’YE SIĞINMAK İSTİYORDU”
Reuters’a konuşan kaynaklara nazaran, Rusya ve İran, Esad’a ülkeden ayrılmasından birkaç gün evvel kendisi için ‘askeri bir kurtarışın’ olmayacağını net bir formda tabir etti. İki üst seviye İranlı yetkiliye nazaran, Esad, Tahran idaresinden Suriye’ye asker konuşlandırmasını ise hiç istemedi. Kremlin ve Rusya Dışişleri Bakanlığı, konu hakkında yorumda bulunmayı reddederken, Reuters, İran Dışişleri Bakanlığı’na yorum için şimdi ulaşılamadığını aktardı.
Habere nazaran, Esad, seçeneklerinin tükenmesi üzerine, düşüşünün kaçınılmaz olduğunu kabul etti ve ülkeden ayrılmaya karar verdi. Esad’a yakın üç isim, Esad’ın temelinde Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) sığınmak istediğini, lakin BAE’nin milletlerarası yansıdan korkarak bunu reddettiğini belirtti. BAE hükümeti ise bu argümanlara karşılık vermedi.
“RUSYA’DAN HAVA ALANINA AİT TALEP GELMEDİ”
Habere nazaran, askeri olarak duruma müdahale etmeye isteksiz olan Moskova, ‘Esad’ı bırakmaya ise hazırlıklı değildi’. İki bölgesel yetkiliye nazaran, 7 Aralık’ta Katar’ın başkentindeki forum için Doha’da olan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Esad’ın güvenliğini sağlama tarafındaki diplomatik gayretlere öncülük etti. Argümana nazaran, Lavrov, Esad’ın inançlı bir formda Rusya’ya çıkışının sağlanması için Türkiye ve Katar’dan HTŞ ile ilişkilerini kullanmasını istedi. Batılı bir güvenlik kaynağı, Lavrov’un Esad’ın Suriye’den inançlı bir formda ayrılması için ‘yapabileceği her şeyi’ yaptığını söylerken, üç kaynak ise “Katar ve Türkiye’nin Esad’ın çıkışını kolaylaştırmak için HTŞ ile düzenlemeler yaptığını” ileri sürdü.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı kaynakları, Esad’ın ülkeden kaçarken Türkiye hava alanını kullanmadığını bildirmişti. Teze nazaran, Moskova, birebir vakitte, içinde Esad’ın olduğu Rus uçağının Suriye hava alanından ayrılırken durdurulmaması yahut amaç alınmaması için komşu devletler ile de uyum içindeydi. Katar Dışişleri Bakanlığı yorum talebine yanıt vermezken, Türkiye hükümetinden bir yetkili, Rusya’dan Esad’ın uçuşu için Türkiye hava alanının kullanılması için rastgele bir talebin gelmediğini belirtti. Yetkili, Ankara’nın Esad’ın kaçışını kolaylaştırmak için HTŞ ile çalıştığı argümanları hakkında ise konuşmadı.