ASPAVA.
Aslında bir akrostiş.
Açılımı:
Allah
Sağlık
Para
Afiyet
Versin
Amin
Aynı zamanda…
Dönerin dürüm edilip salça sosu ile sunumu ile farklı bir lezzete dönüşen yemeğin ismi.
Aynı biçimde Ankara’da bir restoran kategorisi ismi.
Açıkçası Ankara’da ASPAVA diye bir kültür var ve bu kültür Türkiye genelinde yeteri kadar irdelenmiyor. Ülkemizde bir esere verilen ismin bir restoran kategorisi ismine dönüşmesinin pek de örneği yok meğer ki. Hele ki o sözcüğün mucidi bir roman muharriri ise.
Peki ASPAVA ismi nereden geliyor?
1950’li yıllarda Milliyet Gazetesi’nde müelliflik yapan Ümit Deniz’in “Sessiz Harp” isimli polisiye romanında karakterler ortasında şöyle bir konuşma geçer.
“Ses çıkarmadan kadehine uzandı. Mahzun mahzun gülümseyip yüzüme baktı.
– Sıhhatinize…
– ASPAVA…
– O da ne demek?
– Arkadaşlar ortamızda bunu kullanırız. “Allah Sıhhat, Para, Aşk Versin Amin” demektir. Bunların baş harflerini toplayınca bu söz meydana çıkar.
– Hoş. Öyleyse ASPAVA.”
Ümit Deniz’in romandaki Murat Davman karakteri roman içerisinde kadeh kaldırırken daima bu kelamı söyleyince ASPAVA aslında “Şerefe” ya da “Sağlığınıza” yerine geçen bir sözcüğe işaret ediyor.
ASPAVA sözcüğünün mucidi Ümit Deniz’in vefatının akabinde bu sözcük merhum gazetecinin arkadaşları tarafından da kullanılmaya devam ediyor. Böylelikle ASPAVA sözcüğünün kullanımı yaygınlaşıyor. Beşerler vakitle bu sözcüğü düzgünce benimsiyorlar. Hatta sokakta dilenciler ellerinde “ASPAVA” yazan kartonlarla dolaşmaya başlıyorlar. Yeni kurulan işyerleri isim olarak ASPAVA’yı tercih ediyorlar. ASPAVA bugünün değişiyle Internet olmayan ortamda bir “Meme” haline geliyor.
Elbette lokantalar da bu ASPAVA ismini kapma furyasından nasibini alıyorlar.
Ve 1962 yılında ulusal güreşçimiz Mahmut Atalay “Aspava Şöhretler Pide ve Kebap Salonu” adıyla birinci ASPAVA lokantasını tescil ettiriyor. Lokantacı esnaflar ortasında yaygındır, fazla düşünmezler. Bir eser ya da işletme âlâ iş yapıyorsa, tıpkı konsepti ve hatta kategorik ismi olduğu üzere kopyalayıp emsal restoranlar açarlar. Hatta aşağı üst tıpkı caddeye ve sokağa…
Bu kere yeniden birebiri oluyor ve ASPAVA sözcüğünün önüne ve gerisine yeni sözler ekleyerek Ankara başta olmak üzere Anadolu genelinde ASPAVA restoranları açılmaya başlanıyor. Hatta birinci ASPAVA temsilcisi Mahmut Atalay’ın yanında çalışan ve daha sonra ayrılan ustalar bile kendi ASPAVA restoranlarını açmaya başlıyorlar. Böylelikle olağan ki lokantalar ortasında ASPAVA savaşları başlıyor.
Bugün ülke genelinde yüzlerce ASPAVA lokantası var.
Ankara’da ASPAVA’cıların yan yana olduğu sokaklar, caddeler var. Hepsinin kapıda çığırtkanları var, sizi kendi lokantalarına davet ediyorlar. Sorsanız hepsi en öz-hakiki-gerçek-asıl ASPAVA yapan yerler.
Nereden nereye değil mi?
Yazar Ümit Deniz “ASPAVA”yı “Şerefemize” ya da “Sağlığımıza” sözcükleri yerine dönüştürmeye çalışırken ASPAVA üzerine salça sosu dökülen dürüm dönere ve hatta bir restoran kategorisi ismine evriliyor.
“Neye niyet neye kısmet.” tam da bunun üzerine söylenmiş bir tabir.
Bilmiyorum bugün masalarda kadeh kaldırılırken karşısındakine “ASPAVA” diye seslenen birileri var mı?
Sanırım yok. Şayet o denli olsaydı günümüzde “ASPAVA” isimli birçok meyhane olması gerekirdi.